وی‌پی‌ان چیست؟ چطور امنیت وب را افزایش می‌دهد؟

پس وقتی این سه تا رو میذاریم کنار هم، وی‌پی‌ان میشه یک «شبکه خصوصی مجازی». در واقع یک سرویسه که بین دستگاه شما و اینترنت یک ارتباط رمزنگاری شده و امن ایجاد میکنه. فکر کنید اینترنت یک اتوبان شلوغ و پر سر و صداست که همه ماشین‌ها (اطلاعات شما) دارن توش حرکت میکنن و هر کسی میتونه پلاک ماشین شما رو بخونه یا ببینه از کجا به کجا میرید. حالا وی‌پی‌ان مثل اینه که شما یک تونل شخصی و سرپوشیده برای خودتون توی این اتوبان درست کنید. ماشین شما وارد این تونل میشه، از دید بقیه پنهان میمونه و امن و امان به مقصد میرسه. اطلاعات شما اول از این تونل خصوصی و رمزنگاری شده رد میشه، میره به سرور وی‌پی‌ان و بعد از اونجا وارد اینترنت جهانی میشه. این لایه امنیتی اضافه باعث میشه ردگیری کارهایی که آنلاین انجام میدید خیلی سخت‌تر بشه.

وی‌پی‌ان چطوری کار میکنه؟ یک نگاه به پشت صحنه

خب، حالا که فهمیدیم وی‌پی‌ان چیه، بیاید یکم فنی‌تر به ماجرا نگاه کنیم ولی بازم به زبون ساده. وقتی شما دکمه «اتصال» یا Connect رو توی برنامه وی‌پی‌ان میزنید، چند تا اتفاق جالب پشت سر هم میفته:

1. احراز هویت (Authentication): اول از همه، برنامه وی‌پی‌ان شما با سرور وی‌پی‌ان ارتباط برقرار میکنه. مثل یک دست دادن یا معرفی کردنه. سرور چک میکنه که شما واقعا همون کسی هستید که اجازه استفاده از سرویس رو دارید. این پروسه که بهش «هندشیک» یا handshake هم میگن، خیلی سریع اتفاق میفته و کلیدهای رمزنگاری بین دستگاه شما و سرور رد و بدل میشه.
2. ساخت تونل (Tunneling): بعد از اینکه هویت شما تایید شد، وی‌پی‌ان یک «تونل» رمزنگاری شده روی بستر اینترنت ایجاد میکنه. این تونل امن، مسیر حرکت اطلاعات شما بین دستگاهتون و سرور وی‌پی‌ان هست.
3. رمزنگاری (Encryption): حالا هر اطلاعاتی که شما میفرستید یا دریافت میکنید، قبل از اینکه از دستگاهتون خارج بشه، توسط برنامه وی‌پی‌ان رمزنگاری میشه. یعنی چی؟ یعنی تبدیل میشه به یک سری کدها و حروف درهم و برهم که اگه کسی وسط راه بهش دسترسی پیدا کنه، هیچی ازش نمیفهمه. مثل اینکه دارید به یک زبون رمزی حرف میزنید که فقط شما و سرور وی‌پی‌ان بلدید. فقط سرور وی‌پی‌ان کلید باز کردن این قفل و خوندن اطلاعات رو داره.
4. کپسوله‌سازی (Encapsulation): برای اینکه امنیت بسته‌های اطلاعاتی شما بیشتر هم بشه، وی‌پی‌ان هر بسته اطلاعاتی رو داخل یک بسته دیگه قرار میده و اون بسته بیرونی رو رمزنگاری میکنه. مثل اینه که نامه‌تون رو بذارید توی یک پاکت، بعد اون پاکت رو هم بذارید توی یک صندوقچه قفل‌دار. این کار هسته اصلی تونل وی‌پی‌ان رو تشکیل میده و باعث میشه اطلاعات موقع جابجایی امن بمونن.
5. ارسال و رمزگشایی (Decryption): اطلاعات رمزنگاری شده شما از طریق اون تونل امن به سرور وی‌پی‌ان میرسه. سرور با استفاده از کلید خصوصی خودش، قفل رو باز میکنه، اطلاعات رو از حالت رمز خارج میکنه (رمزگشایی) و به شکل قابل فهم درمیاره.
6. ارسال به مقصد نهایی: حالا سرور وی‌پی‌ان، درخواست شما رو (مثلا باز کردن یک سایت) به اینترنت میفرسته. اما با یک تفاوت بزرگ: این درخواست دیگه با آدرس IP شما فرستاده نمیشه، بلکه با آدرس IP خود سرور وی‌پی‌ان فرستاده میشه. اینجاست که هویت شما مخفی میمونه.

وقتی اون سایت به درخواست شما جواب میده، جوابش رو برای سرور وی‌پی‌ان میفرسته. سرور دوباره اون جواب رو رمزنگاری میکنه و از طریق همون تونل امن برای شما میفرسته. وقتی به دستگاه شما رسید، برنامه وی‌پی‌ان اون رو رمزگشایی میکنه تا شما بتونید ببینیدش.

به طور خلاصه، سه تا کار اصلی و مهم انجام میده:

• رمزنگاری: ترافیک اینترنت شما رو به کد تبدیل میکنه تا خوندنش برای دیگران خیلی سخت بشه.
• امنیت انتقال داده: حتی وقتی از وای‌فای‌های عمومی و ناامن استفاده میکنید، وی‌پی‌ان یک لایه امنیتی اضافه میکنه تا اطلاعاتتون راحت دزدیده نشن.
• پنهان کردن آدرس IP (IP Address Masking): وقتی به وی‌پی‌ان وصل میشید، آدرس IP واقعی شما مخفی میشه و آدرس IP سرور وی‌پی‌ان جایگزینش میشه. اینطوری به نظر میرسه که شما از یک شهر یا کشور دیگه به اینترنت وصل شدید و این کار حریم خصوصی شما رو موقع وب‌گردی خیلی بیشتر میکنه.

چرا اصلا باید از وی‌پی‌ان استفاده کنیم؟ (کاربردها و مزایا)

خب حالا میرسیم به سوال اصلی: این همه پیچیدگی برای چی؟ چرا باید از وی‌پی‌ان استفاده کنیم؟ دلایل زیادی وجود داره که بسته به نیازهای هر فرد، میتونه متفاوت باشه. بیاید چند تا از مهمترین‌هاش رو با هم بررسی کنیم.

۱. حفظ حریم خصوصی

این اولین و مهمترین دلیل استفاده از وی‌پی‌انه. شرکت ارائه‌دهنده اینترنت شما (ISP)، میتونه تمام فعالیت‌های آنلاین شما رو ببینه و ثبت کنه. اونها میدونن شما به چه سایت‌هایی سر میزنید، چه فایل‌هایی دانلود میکنید و چقدر آنلاین هستید. این اطلاعات میتونه به شرکت‌های تبلیغاتی فروخته بشه، به دولت داده بشه یا در صورت هک شدن سرورهای ISP، در معرض خطر قرار بگیره. وقتی از وی‌پی‌ان استفاده میکنید، ترافیک شما رمزنگاری میشه. ISP شما فقط میبینه که شما به یک سرور وی‌پی‌ان وصل شدید، اما دیگه نمیتونه ببینه داخل اون تونل چه خبره و شما دارید چیکار میکنید. وی‌پی‌ان عملا فعالیت شما رو از چشم ISP مخفی میکنه.

۲. امنیت در شبکه‌های وای‌فای عمومی

وای‌فای‌های عمومی مثل وای‌فای کافه، فرودگاه یا کتابخونه خیلی وسوسه‌انگیزن، اما به همون اندازه هم میتونن خطرناک باشن. این شبکه‌ها معمولا امنیت پایینی دارن و پسورد ندارن. این یعنی هکرها و افراد سودجو میتونن راحت به این شبکه وصل بشن و اطلاعاتی که بین دستگاه شما و اینترنت رد و بدل میشه رو شنود کنن. به این کار میگن «داده‌ربایی» یا data sniffing. اگه شما توی یک شبکه عمومی به حساب بانکی‌تون سر بزنید یا یک خرید آنلاین انجام بدید، اطلاعات حساس شما مثل رمز عبور یا شماره کارت بانکی در معرض خطر جدی قرار میگیره.

وی‌پی‌ان اینجا نقش یک محافظ رو بازی میکنه. با رمزنگاری کردن تمام اطلاعات شما، حتی اگه یک هکر بتونه به اطلاعات شما دسترسی پیدا کنه، فقط یک سری کد درهم و برهم میبینه و نمیتونه ازش استفاده کنه. اینطوری شما با خیال راحت‌تری میتونید از وای‌فای عمومی استفاده کنید.

۳. دور زدن محدودیت‌های جغرافیایی (Geo-restriction)

بعضی از سایت‌ها و سرویس‌های آنلاین، محتوای خودشون رو بر اساس موقعیت جغرافیایی شما محدود میکنن. مثلا ممکنه یک سرویس استریم فیلم، یک سری فیلم‌ها رو فقط برای کاربران یک کشور خاص نمایش بده. یا شاید شما به یک کشور دیگه سفر کردید و میخواید به محتوای محلی کشور خودتون دسترسی داشته باشید.

وی‌پی‌ان با تغییر دادن آدرس IP شما این مشکل رو حل میکنه. شما میتونید به یک سرور در کشور مورد نظرتون وصل بشید و اون سایت فکر میکنه شما واقعا در همون کشور هستید. اینطوری میتونید به محتوایی که قبلا براتون قفل بود دسترسی پیدا کنید.

۴. جلوگیری از سرقت هویت

سرقت هویت یک مشکل رو به رشده که هکرها اطلاعات شخصی شما رو میدزدن تا از کارت‌های بانکی شما استفاده کنن، به حساب‌هاتون دسترسی پیدا کنن یا حتی به اسم شما کارهای غیرقانونی انجام بدن. وی‌پی‌ان با رمزنگاری اطلاعات شما در تونل امن، کار رو برای کلاهبردارها سخت میکنه که به اطلاعات شما دسترسی پیدا کنن، مخصوصا در شبکه‌های ناامن. همینطور با مخفی کردن IP، شما رو در برابر حملات سایبری مثل حملات DDoS (Distributed Denial of Service) محافظت میکنه. اگه کسی IP واقعی شما رو ندونه، نمیتونه علیه شما حمله‌ای رو شروع کنه.

۵. دسترسی به اطلاعات حساس

برای بعضی افراد مثل روزنامه‌نگارها، فعالان اجتماعی یا کسانی که در کشورهای با محدودیت اینترنت زندگی میکنن، دسترسی امن به اطلاعات خیلی حیاتیه. وی‌پی‌ان اون لایه امنیتی اضافه رو براشون فراهم میکنه تا بتونن با خیال راحت‌تر به اطلاعات دسترسی پیدا کنن و هویتشون مخفی بمونه.

۶. جلوگیری از محدودیت سرعت اینترنت (Bandwidth Throttling)

گاهی وقت‌ها، ارائه‌دهنده اینترنت (ISP) شما ممکنه سرعت اینترنتتون رو بسته به فعالیت‌هایی که انجام میدید، عمدا کم کنه. مثلا وقتی دارید فیلم استریم میکنید یا فایل‌های حجیم دانلود میکنید، چون این کارها پهنای باند زیادی مصرف میکنه، ISP ممکنه سرعت شما رو محدود کنه تا فشار روی شبکه کمتر بشه. به این کار میگن Throttling.

از اونجایی که وی‌پی‌ان فعالیت شما رو از چشم ISP مخفی میکنه، اونها نمیدونن شما دارید چیکار میکنید و در نتیجه نمیتونن ترافیک خاصی رو هدف قرار بدن و سرعتش رو کم کنن. البته این به این معنی نیست که وی‌پی‌ان سرعت اینترنت شما رو بیشتر میکنه؛ معمولا به خاطر فرایند رمزنگاری و فاصله تا سرور، یک مقدار سرعت کم میشه. اما میتونه جلوی کم شدن عمدی سرعت توسط ISP رو بگیره.

۷. کار از راه دور (Remote Work)

امروزه کار کردن از خونه خیلی رایج شده. کارمندها برای اینکه بتونن به فایل‌ها و منابع داخلی شرکت دسترسی پیدا کنن، نیاز به یک راه امن دارن. وی‌پی‌ان به کارمندهای دورکار اجازه میده از هر جایی که به اینترنت دسترسی دارن، به شبکه خصوصی شرکت وصل بشن. این کار هم به کارمندها انعطاف بیشتری میده و هم تضمین میکنه که اطلاعات حساس شرکت، حتی روی یک شبکه وای‌فای عمومی، امن و خصوصی باقی بمونه.

انواع مختلف وی‌پی‌ان‌ها: هر کدوم به چه دردی میخورن؟

وی‌پی‌ان‌ها مدل‌های مختلفی دارن که هر کدوم برای یک کار خاص طراحی شدن. اگه بخوایم اونها رو دسته‌بندی کنیم، به چند گروه اصلی میرسیم:

اسم	نوع	روش اتصال	کاربرد
وی‌پی‌ان دسترسی از راه دور (Remote Access VPN)	خانگی/شخصی	اتصال به یک شبکه خصوصی یا سرور شخص ثالث از طریق SSL/TLS	برای کارمندهای دورکار و کاربران عادی که دنبال حریم خصوصی هستن
وی‌پی‌ان سایت به سایت (Site-to-site VPN)	خصوصی	یک شبکه از طریق LAN یا WAN به شبکه دیگری وصل میشه	برای اتصال دفترهای مختلف یک شرکت بزرگ به هم
اپلیکیشن‌های وی‌پی‌ان (VPN Applications)	موبایل	اتصال به شبکه خصوصی از طریق اپلیکیشن روی گوشی هوشمند	برای کاربرانی که در حال حرکت هستن و امنیت روی موبایل براشون مهمه

حالا بیاید هر کدوم از اینها رو یکم بیشتر باز کنیم:

۱. وی‌پی‌ان دسترسی از راه دور (Remote Access VPN)

این مدل که بهش Client-to-Site یا Host-to-Network هم میگن، رایج‌ترین نوع وی‌پی‌انه که اکثر ماها باهاش سر و کار داریم. در این حالت، یک کاربر (یا یک دستگاه) از راه دور به یک شبکه خصوصی وصل میشه. این میتونه شبکه شرکت شما باشه یا سرورهای یک شرکت ارائه‌دهنده وی‌پی‌ان تجاری.

شما معمولا با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور در یک صفحه ورود یا از طریق یک برنامه (کلاینت) مخصوص روی کامپیوتر یا گوشی‌تون، به این شبکه وصل میشید. این نوع وی‌پی‌ان هم برای مصارف کاری (دسترسی به فایل‌های شرکت از خونه) و هم برای مصارف شخصی (حفظ حریم خصوصی موقع وب‌گردی) استفاده میشه و به همین دلیل خیلی محبوبه.

۲. وی‌پی‌ان سایت به سایت (Site-to-site VPN)

این نوع وی‌پی‌ان برای سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ طراحی شده که چندین شعبه در مکان‌های جغرافیایی مختلف دارن. به جای اینکه هر کارمند جداگانه به شبکه مرکزی وصل بشه، وی‌پی‌ان سایت به سایت، کل شبکه یک شعبه (مثلا دفتر تهران) رو به کل شبکه شعبه دیگه (مثلا دفتر اصفهان) از طریق اینترنت وصل میکنه.

این کار از طریق دستگاه‌های خاصی به اسم «دروازه» یا Gateway در هر دو طرف انجام میشه. در واقع این یک تونل دائمی و پایدار بین دو تا شبکه ایجاد میکنه. به این مدل، Network-to-Network هم میگن. وی‌پی‌ان‌های سایت به سایت خودشون دو نوع دارن:

• اینترانت (Intranet): وقتی شعبه‌های مختلف یک سازمان به هم وصل میشن. مثلا دفترهای مختلف یک شرکت در شهرهای مختلف با هم در ارتباط هستن.
• اکسترانت (Extranet): وقتی شبکه‌های چند سازمان مختلف به هم وصل میشن. مثلا یک شرکت برای همکاری با شرکای تجاری یا تامین‌کننده‌هاش، یک شبکه امن مشترک درست میکنه. در این حالت میشه سطح دسترسی‌ها رو هم مدیریت کرد تا هر سازمان فقط به منابع مشخصی دسترسی داشته باشه.

۳. وی‌پی‌ان موبایل (Mobile VPN)

با زیاد شدن استفاده از گوشی‌های هوشمند، وی‌پی‌ان‌های مخصوص موبایل هم خیلی مهم شدن. وی‌پی‌ان موبایل نه تنها تمام مزایای یک وی‌پی‌ان معمولی رو داره، بلکه برای شرایط خاص موبایل هم بهینه شده.

یک ویژگی کلیدی وی‌پی‌ان موبایل اینه که حتی وقتی اتصال اینترنت شما قطع و وصل میشه یا بین شبکه‌های مختلف جابجا میشید (مثلا از وای‌فای خونه به اینترنت سیم‌کارت)، ارتباط امن وی‌پی‌ان قطع نمیشه. این برای کسانی که زیاد در حال حرکت هستن یا به اینترنت پایداری دسترسی ندارن، ایده‌آل هست. تا زمانی که برنامه وی‌پی‌ان در حال اجرا باشه، دستگاه شما امن باقی میمونه.

پروتکل‌های وی‌پی‌ان: موتورهای پشت پرده

تا اینجا فهمیدیم وی‌پی‌ان چیه و چیکار میکنه. اما چیزی که قدرت و امنیت یک وی‌پی‌ان رو تعیین میکنه، «پروتکل» اونه. پروتکل مثل یک مجموعه از قوانین و دستورالعمل‌هاست که مشخص میکنه تونل امن چطوری ساخته بشه و اطلاعات چطوری رمزنگاری بشن. یک وی‌پی‌ان فقط وقتی میتونه امنیت شما رو تضمین کنه که از یک پروتکل قوی استفاده کنه. بیاید با چند تا از معروف‌ترین پروتکل‌ها آشنا بشیم:

اسم پروتکل	رمزنگاری	مسیریابی	بهترین کاربرد
OpenVPN	256-bit AES با OpenSSL	TCP و UDP, SSL/TLS	بهترین گزینه برای استفاده عمومی (ترکیب خوب سرعت و امنیت)
SSTP	256-bit AES	TCP, SSL/TLS	بهترین گزینه برای ویندوز (چون مایکروسافت ساختتش)
IKEv2 / IPSec	256-bit AES	UDP	بهترین گزینه برای موبایل (به خاطر پایداری در جابجایی)
L2TP / IPSec	256-bit AES	UDP	گزینه خوب برای راه‌اندازی‌های اولیه و ساده
PPTP	128-bit	TCP	هیچ؛ منسوخ شده و ناامن
WireGuard	256-bit AES	UDP	بهترین گزینه برای کسانی که دنبال تکنولوژی جدید و سرعت بالا هستن

یک توضیح کوتاه در مورد هر پروتکل:

• OpenVPN: این پروتکل به نوعی استاندارد صنعتی حساب میشه. منبع باز (Open-source) هست، یعنی کدهاش در دسترس همه قرار داره تا کارشناس‌های امنیتی اون رو بررسی کنن و ایرادهاش رو پیدا کنن. این شفافیت باعث میشه خیلی قابل اعتماد باشه. هم امنه، هم سریع و هم خیلی انعطاف‌پذیر.
• SSTP (Secure Socket Tunneling Protocol): این پروتکل توسط مایکروسافت ساخته شده و به صورت پیش‌فرض روی سیستم‌عامل ویندوز وجود داره. امنیت خوبی داره و چون مایکروسافت ازش پشتیبانی میکنه، برای کاربرهای ویندوز گزینه خیلی خوبیه.
• IKEv2/IPsec: اسم کاملش هست Internet Key Exchange version 2. این پروتکل معمولا با IPsec (Internet Protocol Security) ترکیب میشه تا امنیت و سرعت بهینه‌ای داشته باشه. بزرگترین مزیتش اینه که در شرایط اینترنت ناپایدار خیلی خوب کار میکنه و برای موبایل ایده‌آله. مثلا وقتی از وای‌فای به اینترنت 4G سوییچ میکنید، اتصالش قطع نمیشه.
• L2TP/IPsec: این پروتکل هم مثل قبلی، با IPsec ترکیب میشه تا امن‌تر بشه. راه‌اندازیش نسبتا ساده است اما امروزه خیلی از ارائه‌دهنده‌ها دیگه ازش پشتیبانی نمیکنن چون گزینه‌های بهتری مثل OpenVPN و WireGuard وجود داره.
• PPTP (Point-to-Point Tunneling Protocol): این یکی از قدیمی‌ترین پروتکل‌هاست و امروزه دیگه منسوخ شده حساب میشه. مشکلات امنیتی زیادی داره و دیگه به عنوان یک گزینه امن شناخته نمیشه. بعضی از وی‌پی‌ان‌های رایگان ممکنه هنوز ازش استفاده کنن که باید خیلی مراقب بود.
• WireGuard: این یک پروتکل نسبتا جدیده که خیلی سر و صدا کرده. کدنویسیش خیلی سبک‌تر و مدرن‌تره، سرعتش خیلی بالاست و با موبایل هم سازگاری عالی داره. مثل OpenVPN، این هم یک پروژه منبع بازه. در سال ۲۰۲۰، پشتیبانی از وایرگارد به هسته لینوکس و اندروید اضافه شد که این موضوع راه رو برای استفاده گسترده‌تر ازش باز کرد.

علاوه بر اینها، پروتکل‌های دیگه‌ای هم وجود دارن که کمتر رایج هستن مثل:

• DTLS (Datagram Transport Layer Security): در وی‌پی‌ان‌هایی مثل Cisco AnyConnect و OpenConnect استفاده میشه تا مشکلاتی که TLS با تونل‌زنی روی TCP داره رو حل کنه.
• MPPE (Microsoft Point-to-Point Encryption): با پروتکل PPTP کار میکنه.
• SSH VPN: ابزار OpenSSH قابلیت تونل‌زنی وی‌پی‌ان رو فراهم میکنه اما بیشتر برای اتصال از راه دور به ماشین‌ها استفاده میشه تا یک اتصال سایت به سایت.

موقع انتخاب یک وی‌پی‌ان خوب، به چه چیزهایی دقت کنیم؟

حالا که اطلاعاتتون کامل شد، اگه تصمیم گرفتید از یک وی‌پی‌ان استفاده کنید، باید بدونید که چطور یک سرویس خوب رو انتخاب کنید. بازار پر از گزینه‌های مختلفه، اما شما باید دنبال یک شرکت معتبر با سابقه خوب و ارزش‌های قابل اعتماد باشید. این ویژگی‌ها رو در نظر بگیرید:

1. پروتکل‌های قوی: مهمترین ویژگی یک وی‌پی‌ان، امنیته. پس دنبال سرویسی باشید که از پروتکل‌های استاندارد صنعتی با رمزنگاری 256-bit AES استفاده میکنه. این همون سطح از رمزنگاریه که بانک‌ها و ارتش ازش استفاده میکنن. امروزه این یعنی باید سراغ سرویس‌هایی برید که از OpenVPN، IKEv2/IPsec یا WireGuard پشتیبانی میکنن و از پروتکل‌های منسوخ شده مثل PPTP دوری میکنن. بهترین ارائه‌دهنده‌ها به شما اجازه میدن بین چند پروتکل مختلف انتخاب کنید.
2. سیاست عدم ثبت گزارش (Zero-log Policy): شما از وی‌پی‌ان استفاده میکنید تا از چشم دیگران مخفی بمونید، اما خود شرکت وی‌پی‌ان از نظر تئوری میتونه تمام کارهای شما رو ببینه. برای همین خیلی مهمه شرکتی رو انتخاب کنید که در مورد سیاست ثبت گزارش‌هاش شفاف باشه. یک وی‌پی‌ان no-log یا zero-log یعنی اون شرکت هیچ‌کدوم از فعالیت‌های شما رو ثبت و ذخیره نمیکنه. این شامل گزارش‌های استفاده، گزارش‌های اتصال، داده‌های جلسات یا حتی آدرس IP واقعی شما میشه. اونها فقط اطلاعات اولیه مثل ایمیل و اطلاعات پرداخت شما رو نگه میدارن.
3. تعداد و پراکندگی سرورها: اگه یک ارائه‌دهنده فقط تعداد کمی سرور در چند جای محدود داشته باشه، ممکنه با کاهش سرعت مواجه بشید. هر چی تعداد سرورها در سراسر جهان بیشتر باشه، هم کاربران بین سرورها پخش میشن و عملکرد بهتر میشه، و هم شما گزینه‌های بیشتری برای انتخاب موقعیت جغرافیایی دارید. اگه سرورها به شما نزدیک‌تر باشن، داده‌های شما مسافت کمتری رو طی میکنن و سرعت بهتر میشه.
4. کیل سوییچ (Kill Switch): این یک ویژگی امنیتی خیلی مهمه. اگه به هر دلیلی اتصال وی‌پی‌ان شما قطع بشه، دستگاه شما به صورت خودکار به آدرس IP واقعی‌تون برمیگرده و هویت شما لو میره. کیل سوییچ جلوی این اتفاق رو میگیره. به محض اینکه اتصال وی‌پی‌ان قطع بشه، کیل سوییچ کل اتصال اینترنت شما رو قطع میکنه تا هیچ داده‌ای بدون محافظت ارسال نشه.
5. محافظت از آدرس IP: یک ارائه‌دهنده خوب باید به شما گزینه‌هایی برای مسیریابی مجدد IP بده. مثلا IP اشتراکی (Shared IP) که چندین کاربر رو زیر یک IP گروه‌بندی میکنه و باعث میشه تشخیص فعالیت یک فرد خاص سخت‌تر بشه. همچنین قابلیت تعویض سریع و راحت سرورها به شما این امکان رو میده که موقعیت خودتون رو به راحتی تغییر بدید.
6. سازگاری با موبایل: اگه امنیت روی موبایل براتون مهمه، دنبال سرویسی باشید که اپلیکیشن‌های موبایل خوبی داشته باشه و از پروتکل IKEv2/IPsec برای پایداری در جابجایی پشتیبانی کنه.
7. قیمت (پولی در برابر رایگان): به طور کلی، بهتره از وی‌پی‌ان‌های رایگان دوری کنید. یک شرکت پولی، یک شرکت معتبر و واقعیه که از تکنولوژی و زیرساخت باکیفیت پشتیبانی میکنه. یک ارائه‌دهنده پولی احتمال خیلی کمتری داره که فعالیت‌های شما رو ثبت کنه و به شرکت‌های تبلیغاتی بفروشه. درسته که وی‌پی‌ان‌های پرمیوم هزینه ماهانه دارن، اما ارزش امنیت و آرامش خیالی که به دست میارید، خیلی بیشتر از اون هزینه است.
8. پشتیبانی مشتری: مثل هر شرکت نرم‌افزاری دیگه‌ای، یک ارائه‌دهنده وی‌پی‌ان باید یک تیم پشتیبانی قابل اعتماد داشته باشه که در صورت بروز مشکل، بتونید باهاشون تماس بگیرید.

محدودیت‌ها و تصورات اشتباه در مورد وی‌پی‌ان

وی‌پی‌ان یک ابزار فوق‌العاده برای حفظ حریم خصوصی و امنیته، اما جادو نمیکنه. مهمه که بدونیم یک وی‌پی‌ان چه کارهایی رو نمیتونه انجام بده تا یک حس امنیت کاذب بهمون دست نده.

• وی‌پی‌ان شما رو ۱۰۰ درصد ناشناس نمیکنه: رسیدن به ناشناس بودن کامل در اینترنت تقریبا غیرممکنه. وی‌پی‌ان یک ابزار عالی برای محافظت از حریم خصوصیه، اما ردپای دیجیتالی که شما موقع استفاده از اینترنت به جا میذارید رو نمیشه به طور کامل پاک کرد.
• وی‌پی‌ان جلوی ویروس‌ها و بدافزارها رو نمیگیره: اگه شما روی یک لینک فیشینگ کلیک کنید یا یک فایل آلوده رو دانلود کنید، دستگاه شما ممکنه آلوده بشه، حتی اگه به وی‌پی‌ان وصل باشید. برای این کار شما به یک برنامه آنتی‌ویروس خوب نیاز دارید. بعضی وی‌پی‌ان‌ها قابلیت‌های اولیه بلاک کردن بدافزار رو دارن اما جایگزین آنتی‌ویروس نیستن.
• وی‌پی‌ان جلوی کوکی‌ها (Cookies) رو نمیگیره: وی‌پی‌ان میتونه جلوی تبلیغ‌کننده‌ها رو بگیره که از کوکی‌ها برای هدف قرار دادن شما بر اساس IP استفاده کنن، اما خود کوکی‌ها همچنان روی مرورگر شما ذخیره میشن.
• هنوز هم ممکنه هک بشید: اگه شما اصول اولیه امنیت سایبری رو رعایت نکنید، حتی با وجود وی‌پی‌ان هم در خطر هستید. وی‌پی‌ان از شما در برابر بی‌احتیاطی خودتون محافظت نمیکنه.
• وی‌پی‌ان معمولا سرعت اینترنت رو کم میکنه: فرایند رمزنگاری و فرستادن اطلاعات به یک سرور دور، زمان‌بره و به طور طبیعی مقداری از سرعت شما رو کم میکنه. این یک نتیجه اجتناب‌ناپذیره. البته اگه از یک وی‌پی‌ان باکیفیت استفاده کنید، این کاهش سرعت به سختی قابل تشخیصه.

آیا استفاده از وی‌پی‌ان قانونیه؟

در اکثر کشورهای دنیا، استفاده از وی‌پی‌ان کاملا قانونیه. هیچ اشکالی نداره که شما برای محافظت از حریم خصوصی خودتون قدم بردارید. اما کشورهایی هم هستن که استفاده از وی‌پی‌ان در اونها ممنوع یا غیرقانونیه. کشورهایی مثل چین، ایران، عمان، روسیه، بلاروس، ترکمنستان و امارات متحده عربی (و چند کشور دیگه) محدودیت‌هایی برای استفاده از وی‌پی‌ان دارن.

نکته مهم اینه که انجام فعالیت‌های غیرقانونی آنلاین، چه با وی‌پی‌ان و چه بدون اون، همچنان غیرقانونیه.

پرسش و پاسخ‌های متداول

خب، این هم از درس امروز ما. امیدوارم همه چیز رو خوب یاد گرفته باشید. حالا بیاید چند تا از سوال‌هایی که معمولا برای بچه‌ها پیش میاد رو با هم مرور کنیم.

سوال: به طور خلاصه وی‌پی‌ان چیکار میکنه؟
یک وی‌پی‌ان (شبکه خصوصی مجازی) با رمزنگاری کردن داده‌های شما و مخفی کردن آدرس IP شما، از کاربرهاش محافظت میکنه. این کار باعث میشه فعالیت وب‌گردی، هویت و موقعیت مکانی شما مخفی بمونه و حریم خصوصی و استقلال بیشتری به شما میده.

سوال: آیا وی‌پی‌ان من رو از ردیابی ISP محافظت میکنه؟
بله. وی‌پی‌ان با مسیریابی اتصال شما به یک سرور وی‌پی‌ان از راه دور، آدرس IP شما رو مخفی میکنه و موقعیت مکانی شما رو پنهان میکنه. با مخفی شدن این اطلاعات، هویت شما خصوصی باقی میمونه و ارائه‌دهنده اینترنت (ISP)، شرکت‌های تبلیغاتی و مجرمان سایبری نمیتونن شما رو ردیابی کنن.

سوال: آیا باید وی‌پی‌انم رو همیشه روشن بذارم؟
این به خودتون بستگی داره. قطعا هر وقت به یک وای‌فای عمومی وصل میشید، باید وی‌پی‌ان رو روشن کنید. فراتر از اون، اگه میخواید به طور مداوم تحت پوشش امنیتی آنلاین باشید، میتونید همیشه روشنش بذارید. فقط یادتون باشه که استفاده مداوم از وی‌پی‌ان ممکنه کمی سرعت اینترنت شما رو کم کنه.

سوال: وی‌پی‌ان روی گوشی چیه؟
وی‌پی‌ان روی گوشی آیفون یا اندروید یک اپلیکیشن موبایله که ترافیک اینترنت رو رمزنگاری میکنه، آدرس IP دستگاه رو مخفی میکنه و یک وب‌گردی امن‌تر و خصوصی‌تر رو از طریق یک شبکه خصوصی مجازی فراهم میکنه.

سوال: چطوری یک وی‌پی‌ان نصب کنم؟
برای نصب یک وی‌پی‌ان، اپلیکیشن ارائه‌دهنده مورد نظرتون رو دانلود کنید، اجراش کنید و وارد حساب کاربری‌تون بشید. بعد از اون، میتونید به سرور دلخواهتون وصل بشید تا اتصال اینترنتتون امن بشه.